Xardíns verticais, o último proxecto da Escola Politécnica Superior de Enxeñaría (EPSE) da USC

Os xardíns verticais ofrecen unha solución innovadora para maximizar o uso do escaso espazo urbano, creando muros vexetais tanto interiores como exteriores. Un exemplo destacado deste enfoque é o proxecto “Xardín vertical con planta viva, montable e monitorizado mediante app móbil polo usuario”, desenvolvido na Escola Politécnica Superior de Enxeñaría (EPSE) da USC. O equipo, composto por Adolfo López Fabal, Mª Isabel Iglesias Díaz e Santiago Lamosa Quinteiro, traballou na creación de módulos de xardín vertical sostible, deseñados para ser montados polo usuario e controlados a través dunha aplicación móbil.

Adolfo López Fabal, profesor no Campus de Lugo, sinala que “a construción de edificios nas cidades ten efectos negativos no medio ambiente debido a procedementos que non se adaptan a unha perspectiva ecolóxica”. A incorporación de xardíns verticais nas áreas urbanas presenta numerosas vantaxes ambientais: redución do ruído, mellora da calidade do aire ao capturar po e reducir os niveis de CO2, regulación das temperaturas, incremento da biodiversidade e mellora na xestión das augas pluviais. Estas instalacións tamén ofrecen beneficios sociais e económicas, como a mellora do valor estético dos edificios, aumento do valor da propiedade e incremento do benestar psicolóxico, o que se traduce en mellora da produtividade en ambientes laborais.

Non obstante, a implementación de xardíns verticais presenta retos específicos. Un dos principais desafíos é a selección de plantas adecuadas para un ecosistema vertical, considerando a variabilidade na dispoñibilidade de auga. Este aspecto é crucial para o funcionamento eficaz do xardín vertical. Tamén é importante ter en conta a sustentabilidade no deseño, o que inclúe as esixencias ambientais das plantas, os materiais de fabricación e a xestión da auga de rega. Parte do traballo na EPSE consistiu na selección de especies de baixo requirimento que se adapten tanto ao interior como ao exterior. En condicións de fitotrom (cámara de cultivo), comparáronse dez especies baseándose en velocidade de crecemento, valor ornamental e adaptación a baixa intensidade de luz. Finalmente, seleccionáronse cinco especies para a creación dos módulos.

Na fase seguinte do proxecto, procedeu-se á montaxe de módulos de xardíns verticais de 2 metros de alto e 1,5 metros de ancho con sistema hidropónico recirculante. Comparáronse dous sistemas de soporte: un de tea con petos fabricados in situ a partir de tecido reciclado e outro de la de rocha. En tres paneis de cada sistema, analízase o crecemento e a adaptación das cinco especies seleccionadas, instaladas verticalmente en dúas columnas dentro de cada panel. O crecemento e a cubrición do panel por cada especie séguese mediante análise de imaxe.

A instalación de sensores permite rexistrar datos clave sobre o funcionamento do xardín. A aplicación móbil asociada aos sensores permite consultar os datos en tempo real e recibir alarmas para realizar tarefas de mantemento. No marco deste proxecto piloto, estanse a comparar diferentes sensores e a programar alarmas para o usuario. Os parámetros controlados inclúen: nivel de auga no depósito (con alarma de nivel baixo), comprobación das regas (mediante caudalímetro), calidade da solución nutritiva (mediante sensor de condutividade eléctrica), iluminación en distintas zonas do panel e humidade do panel a distintas alturas.

Neste senso, este proxecto conta co apoio de axudas para o desenvolvemento de proxectos piloto no ámbito agroforestal, cofinanciadas polo Fondo Europeo Agrícola de Desenvolvemento Rural (Feader) no marco do Programa de Desenvolvemento Rural (PDR) de Galicia 2014-2020. A empresa beneficiaria é A Man de Prado SLU (Sober, Lugo), mentres que a USC participa como institución subcontratada. O Campus Terra céntrase no estudo e avaliación de plantas de baixos requirimentos, na mellora da sostibilidade do sistema construtivo mediante materiais reciclados e na selección de sensores para a monitorización integral dos xardíns verticais.